Саха сирин Ийэлэрин күнэ — ийэни үрдүктүк тутуу, киниэхэ муҥура суох тапталы, махталы биллэрии күнэ. Бу күн чэрчитинэн улуус киинигэр уонна бары нэһилиэктэргэ ийэни уруйдуур араас тэрээһиннэр үрдүк таһымҥа аастылар.
Ол курдук алтынньы 26 күнүгэр “Алмаас” култуура киинигэр ийэлэргэ анаан араас интириэһинэй маастар кылаастар ыытыллыннылар. Сарсыарда 11 чаастан “Ситим” киинигэр Афанасея Спиридоновна полимернай туойунан ытарҕа оҥоруутугар маастар-кылаас тэрийдэ. Бу тэрээһиҥҥэ элбэх баҕалаах кэрэ аҥар кэлэн кытыннылар, сэҥээрэ да көрдүлэр. Салайааччы туойунан оҥоһук хас биирдии түһүмэҕин сиһилии ыымпыгын-чыымпыгын быһааран кэпсээтэ, бэйэтэ оҥорбут оҥоһуктарын көрдөрдө. Ийэлэр матырыйаалларын кытта билсэн баран, ким хайдах оҥорорунан үлэҕэ түһүннүлэр. Ийэлэр туойу кытта бастакы холонуулара буолан, бириэмэлэринэн бытаардылар. Оҥоһуктарын оҥорон бүтэрэн, мультиваркаҕа буһара уурдулар уонна итии чэйдээх минньигэс астаах остуолга чэйдээтилэр.
Аҕыйах бириэмэннэн араас дьэрэкээн оҥоһуктар буһан таҕыстылар. Ийэлэр бэйэлэригэр олус кыһаллан оҥорбут киэргэллэрин кэтэн үөрэн тарҕастылар.
Салгыы 12 чаастан оҕо искусствотын оскуолатыгар Снежана Юрьевна сотовай телефонунан хаартыскаҕа түһэриигэ уонна видео устуутугар маастар-кылаас ыытта. Кини телефон камерата кыаҕын уонна туох хааччахтааҕын, камера хайдах оҥоһуулааҕын билиһиннэрдэ. Сотовай телефон камератын хайдах туһанарга, хаартыскаҕа хаачыстыбалаахтык түһэрэргэ туох наадатын кэпсээтэ, көрдөрдө. Бу санаатахха элбэх ийэ билбэт эбиппит, телефоммут араас кистэлэҥнэрин.
Маастар-кылааска сылдьыбыттар хаартыскаҕа түһэрии албастарыгар үөрэннилэр — теория таһынан, хаартыскаҕа түһэрдилэр, уһуллулар, ыйытыыларыгар хоруйдары ыллылар. Түмүккэ бары туһалаах үөрэх буолбутун бэлиэтээтилэр.
Күнүс түөрт чаастан саҥа олохтоммут модульнай библиотекаҕа Диана Васильевна Марфа Ефремовнаны кытары дьиэ харысхалын оҥоруутугар маастар-кылаас ыыттылар. Тэрээһин саҕаланыыта кэлбит кыттааччылары киирии ааҥҥа Алгыс тылларынан алҕааннар буруоннан ыраастаатылар, сылаас алаадьыннан күндүлээтилэр уонна кыттааччылары төгүрүк остуолга атаардылар.
Остуол төгүрүччү олорон салайааччы ийэлэри эҕэрдэлээтэ уонна киирии тылын эттэ:
— Түҥ былыргыттан киһи-аймах кэтээн көрөн, көмөлөһөр күүһүн итэҕэйэн, ылыммыт, туттан кэлбит, тус бэйэтигэр,
олоҕор-дьаһаҕар куһаҕаннык дьайар, күүһүн өһүлэр хараҥа күүстэртэн харыстанар, көмүскэнэр, ис туругун, олоҕун үтүө өттүгэр хайыһыннаран тупсарарга — төрүөҕү, уйгуну-быйаҥы, Байанайы, баайы-дуолу, бааты тардар үгэс буолбут ньымалардаах. Ол төрдө-төбөтө мифологияҕа, итэҕэлгэ олоҕурар. Иэгэйэр икки атахтаах харыстанар, көмүскэнэр уонна олоҕун уйгутун тупсарар ньымалара араас, ол дорҕоон, тыас, айылҕа көстүүлэрэ — сир, уот, салгын, оһуор, киһи бэйэтэ илиитинэн оҥорбутун ымыы оҥостор, харыстанар уонна сырдык күүһү тардар оҥоһуктара, сыт таһаарыы, сиэр-туом. Харысхал бэлиэлэрэ, ньымалара киһи олоҕун харыстыырга, тупсарарга туһаайыллаллар, эбии күүс биэрэллэр. Куһаҕаны тэйитэр, киһи дьылҕатын үтүөҕэ, саҥка суолга туһаайар анллаахтар. Ол туһунан кэпсэтэ-кэпсэтэ биһиги бүгүн дьиэ харысхалын оҥоруохпут”, — диэн кыттааччыларга бүгүҥҥү дьарыктарын билиһиннэрдэ.
Ол курдук хас биирдии кыттааччыга матырыйааллары түҥэттилэр. Ийэлэр матырыйаалларын кытта билсэн баран, истэрин иһигэр алҕыы-алҕыы харысхалларын оҥордулар.
Бу бириэмэҕэ кыраайы үөрэтэр музейга ийэлэргэ анаан “Квиз плиз” диэн интеллектуальнай күрэс буолла. Кыттааччылар үс хамаандаҕа хайдан күрэхтэстилэр. Араас боппуруостарга хоруйдаатылар, бириэмэҕэ да кииристилэр. Бары үөрэ-көтөн сүргэлэрэ көтөҕүллэн тарҕастылар.
Маастар кылаастар кэннилэриттэн ийэлэри минньигэс туордунан эҕэрдэлээтилэр. Мустубут дьон бары элбэҕи билбиттэрин-көрбүттэрин, сэргээбиттэрин бэлиэтээтилэр. Үөрүйэҕи атастаһыы, үлэни сайыннарарга далаһа буоларын ыйдылар.